// SchuldHulpMaatje introduceert Revolverend Preventie DoorStart Fonds: ‘Helpen wie geen helper heeft’

In opdracht van SchuldHulpMaatje doet Notilyze kwantitatief onderzoek naar een voorgesteld basismodel van een saneringsfonds: het Revolverend Preventie DoorStart Fonds. In dit onderzoek maken we een kwantitatieve analyse van de schuldproblematiek waar een schuldsanering een oplossing had kunnen bieden en in hoeveel situaties dat nu een uitkomst zou kunnen bieden.  

1,35 miljoen huishoudens met betalingsproblemen
In 2018 waren er in Nederland 1,35 miljoen huishoudens met betalingsproblemen, waarvan 550.000 met ernstige betalingsproblemen (Nibud, financieel problemen rapport 2018). Kenmerkend aan de schuldenproblematiek is dat deze in de afgelopen jaren met structurele economische groei niet zozeer kleiner is geworden, in 2015 had ook 1 op de 5 huishoudens betalingsproblemen. Er is wel zicht op kleinere schuldengroei bij incasso ondernemingen, maar mensen die in de schulden zitten, zitten dusdanig diep in het moeras dat het erg moeilijk is om er structureel uit te komen. 

Eisen formele hulp
Huishoudens met schulden hebben twee minnelijke wegen uit de schulden, zoals dat wordt georganiseerd in de NVVK gedragscode. De eerste route is via het saneringskrediet, waarvoor een huishouden aan de eisen van de gemeente moet voldoen. De tweede route is via schuldbemiddeling waarbij 3 jaar lang op het minimum wordt geleefd en het overige geld naar de schuldeisers gaat. Voldoet een huishouden niet aan de eisen van deze twee routes, kan zij een beroep doen op de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP).  
 
In 2018 zijn ruim 95.000 huishoudens met ernstige betalingsproblemen bekend bij professionele schuldhulpverlening (Nibud). De overige 460.000 huishoudens voldoen of niet aan de eisen voor formele hulp en zijn afhankelijk van informele hulp van o.a. filantropische fondsen, religieuze instellingen, vrienden en familie en vrijwilligersorganisaties of deze huishoudens hebben niet om hulp gevraagd. Dit laatste is met name zorgwekkend, aangezien mensen deze hulp vaak nodig hebben en de situatie zonder hulp verslechtert. Hiernaast zijn er van huishoudens met lichte betalingsproblemen nog eens 576.000 die op dit moment geen hulp hebben. 

'Helpen wie geen helper heeft'
Om mensen met schulden te helpen op een manier die aanvullend, inclusiever en socialer is dan het huidige systeem van schuldhulpverlening, is samen met het netwerk van Schuldhulpmaatje het concept van het Preventie-DoorStart Fonds ontstaan. Hierbij is het doel ‘Helpen wie geen helper heeft’. De toegankelijkheid van het fonds speelt hierin een belangrijke rol. Bij dit fonds, leent een stichting geld aan de consument om zijn schulden af te kopen, waarna de consument het in een bepaald aantal jaren terugbetaalt.

Data verzameling en preperatie
Om meer inzicht te krijgen in de doelgroep van het fonds, is er verschillende data verzameld. Deze data bevat informatie over het aantal huishoudens op postcode niveau, bij welke de afkoop van schulden op een eerder tijdstip plaats had moeten vinden. Deels gebaseerd op huishoudens die in WSNP terecht zijn en deels op huishoudens die bij een credit management bureau via minnelijke schuldhulpverlening zijn gemeld in dezelfde periode. Hieraan is statistische data over huishoudens op postcode niveau toegevoegd met onder andere informatie over inkomensgroepen, archetypes, WOZ-waardes, woningtypes, koop- of huurwoningen. 
  
Het aantal huishoudens, waar afkoop van schulden eerder plaats had moeten vinden, is voor niet voor alle postcodes bekend. De eigenschappen van huishoudens zijn bekend voor alle postcodes. Op basis van deze eigenschappen per huishouden is de data geëxtrapoleerd, resulterend in statistische data voor alle postcodes met het aantal huishoudens waar eerdere hulp of betere hulp van potentieel belang had geweest en de eigenschappen van de huishoudens. Met behulp van deze data is inzichtelijk geworden waar mensen zich bevinden waarbij schulden eerder afgekocht hadden moeten worden. 

Eerder afkopen van schulden
Bij 9% van de totaal aantal huishoudens in Nederland en gemiddeld 9,7% van de huishoudens per gemeente hadden schulden eerder afgekocht moeten worden in de laatste 10 jaar. Dit betekent dat bij de helft van de huishoudens met schuldproblematiek, de afkoop van schulden in een eerder stadium plaats had moeten vinden.  
 
Om de doelgroep, “helpen wie geen helper heeft”, van het fonds gedetailleerder te specificeren, is onderzocht welke karakteristieken van huishoudens een relatief grote impact hebben op het aantal huishoudens met schulden die eerder afgekocht hadden moeten worden.  Vervolgens hebben we gemeentes qua grootte in categorieën verdeeld en binnen deze categorieën gekeken waar en in welke mate de doelgroep voor dit fonds zich bevindt.  
Daarnaast hebben we de verhouding van het Revolverend Preventie DoorStart Fonds tot andere fondsen uitgelicht. Op basis van de analyse hebben we een advies gegeven voor de uitvoering van een pilot. Onze bevindingen samen met de bestaande uitdagingen hebben wij samengebracht in een rapport met de conclusie dat een initiatief zoals het DoorStart Fonds een unieke bijdrage kan leveren voor zowel individuele situaties als voor de problematiek op landelijk niveau. 

Tweede Kamer neemt motie aan
Ons rapport heeft het rapport van Beerenschot, waar onder andere juridisch in is gegaan op het voorgestelde fonds, mogen onderbouwen. Een aantal maanden na het rapport heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen om een waarborgfonds, dat garant staat voor saneringskredieten, in de praktijk te brengen in samenwerking met o.a. SchuldHulpMaatje. Hiermee kunnen tienduizenden mensen met problematische schulden geholpen worden.